Dit schreef Zef Hemel op zijn weblog:

TREKWEG

In de mooie raadzaal van het voormalige raadhuisje van Usquert, een ontwerp van H.P. Berlage, gaf ik afgelopen zondag een lezing. Onderwerp: 'Wat kunnen we van China leren'. Mijn voordracht ging over onze agressieve houding ten aanzien van onze fysieke leefomgeving. We vervangen en slopen het oude en maken liefst alles nieuw. Alternatief voor maken is vinden, en als illustratie daarvan noemde ik het Chinese initiatief om historische wandelpaden terug te brengen op het platteland van Zhejiang, China, als vorm van geslaagde revitalisering. Erfgoed, zei ik, is geen luxe, maar de bron van herstewl en klimaatadaptatie: niet maken maar vinden dus. Na afloop begon iemand uit het publiek over de trekweg langs het Warfhuisterloopdiep. Volgens een gemeentelijk collegebesluit van 4 oktober jl. zal de historische trekweg worden verlegd en verbreed. Argument: de weg verkeert in slechte staat en dreigt door de slechte beschoeiing te verzakken. De genoemde Trekweg had ik vorig voorjaar gelopen, dus ik wist waar ze het over had. De mevrouw zei dat ze zich grote zorgen maakte over de ingreep en wees op het historische karakter van het oude pad tussen Warfhuizen en Leens. De dag erna stuurt ze een historische kaart.

Ik besluit tot nader speurwerk. Zo lees ik bij Ben Westerink dat de Trekweg het oude jaagpad is tussen Ulrum en Winsum (De Marne: een landschap op kwelderwallen, 2003). In 1659 kwam hij gereed. Ook bijzonder: in die tijd waren alle wegen in het Marnegebied nog onverhard en ze zijn even oud als de woonplaatsen. Het Warfhuisterloopdiep waarlangs de smalle weg loopt blijkt het restant van een vergraven kreek waarlangs ooit de wierden van Warfhuizen zijn ontstaan. Rond 1800 was alleen de Trekweg met puin verhard. Vooral het deel tussen Warfhuizen en Abelstok wordt door Westerink geprezen: “Het is een schilderachtig pad dat noodt tot een wandeling. In de met eeuwenoud puin versterkte bermen groeien Bosaardbei, Ratelaar, de Gele en Paarse morgenster.” De mevrouw heeft gelijk. Ik kan haar zorg alleen maar delen. Niet voor niets is de Trekweg onderdeel van het Nederlands Kustpad deel 3. Hoezo verbreden? In China zouden ze zo’n historisch pad nooit verleggen, laat staan verbreden. Ze zouden het juist in ere herstellen, in een diep besef van het historische karakter en de schoonheid van het oude tracé. Zo’n Trekweg zou zelfs aanleiding zijn om dorpen als Warfhuizen een nieuwe impuls te geven.

De serie Zondagmiddaglezingen over Bedreigd Erfgoed in de winter '23-'24 is zeer goed ontvangen. Zo goed dat er nu door een coalitie van Groningse erfgoedorganisaties een vervolg aan is gegeven door het opstellen van een  manifest met 10 stellingen onder de titel: Erfgoed als kracht voor de toekomst van Groningen. 

Hierbij kunt u de 10 Stellingen in eindconcept alvast lezen. Het is zondag 24 november jl. in de raadzaal van het Berlagehuis voor het eerst gepresenteerd:

1. Cultureel erfgoed raakt aan de kern van onze samenleving en draagt bij aan de identiteit en leefbaarheid van onze leefomgeving
2. Archeologische, aardkundige en cultuurhistorische elementen én monumentale bouwwerken vormen een integraal onderdeel van het landschap; dus groen (flora), blauw (water en lucht) én rood (bakstenen)
3. Versterk in het landschappelijke en ruimtelijke beleid de onderscheidende kenmerken van de waardevolle cultuurlandschappen in Groningen, inclusief de bijbehorende dorpstypen en verschillen in bebouwing zoals de streekeigen boerderijen
4. Het meest bedreigde landschap, tengevolge van de aardgaswinning, in onze provincie, is het Wierdenland; haar cultuurhistorische uniciteit en monumentaal erfgoed verdienen meer bescherming
5. Naast de sociale en economische agenda dient er een fysieke agenda te komen waarin de waarden van landschap en cultuurhistorie uitgangspunt worden voor de inpassing van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen
6. De ontwikkeling van duurzame energieopwekking dient op zeer prudente wijze ingepast te worden in het ruimtelijk beleid, met behoud van de ruimtelijke en landschappelijke kwaliteit
7. Versterk binnen het cultuurbeleid de aandacht voor het gebiedseigene, immateriële erfgoed; zo dient het Gronings als levende streektaal voor het nageslacht te worden behouden
8. Versterk de ambachtelijk gerichte erfgoedopleidingen, zodat meer ambachtelijke vaklieden beschikbaar komen voor restauratie en onderhoud van erfgoed
9. Erfgoedorganisaties dienen een belangrijker rol te gaan spelen bij de inrichting van het Groninger landschap om de belangen van het rood naast het groen en blauw te behartigen
10. Natuur- en landschapsorganisaties en erfgoedorganisaties dienen de handen ineen te slaan bij het participeren in de beleidsvoorbereiding van ruimtelijk beleid ihkv de Omgevingswet

Stichting Berlagehuis Usquert  

Heemschut Groningen  

Ver. Groninger Monument Eigenaren 

Libau    

Erfgoedpartners